Karper

Spiegelkarperproject

Wat is het spiegelkarperproject?

Spiegelkarperprojecten zijn in zwang. Neus anno 2004 maar eens in de karpermagazines of surf eens over de vele ‘karpersites’. Belangstelling voor dit nieuwe fenomeen komt niet alleen uit de hoek van karpervissend Nederland, ook vanuit de wetenschappelijke hoek wordt met interesse gekeken naar de resultaten van de lopende projecten en zelfs uit het buitenland komen er vragen over hoe je zo’n project opzet! Die brede belangstelling is natuurlijk een stimulans voor de karpervissers die zich met man en macht inzetten voor het slagen van ‘hun spiegelkarperprojecten’, maar het is ook goed voor het imago voor de hengelsport in het algemeen. Immers, het op verantwoorde wijze omgaan met de visstand, waarbij Spiegelkarperprojecten een belangrijk instrument (kunnen gaan) vormen, is iets waar niemand omheen kan.
Weliswaar zijn thans alleen de contouren zichtbaar wat de uiteindelijke effecten en mogelijkheden zijn van het instrument Spiegelkarperproject, maar duidelijk is wel al dat de voorspoedige gang van zaken en de bemoedigende resultaten van de lopende projecten velen aanzetten om ook eens aan zo’n Spiegelkarperproject te beginnen. Maar hoe pak je dat aan? De Karperstudiegroep Nederland (KSN) (in samenwerking met het Centraal Overleg Spiegelkarperprojecten) voelt zich geroepen om degenen die met plannen rondlopen een handvat te bieden dat het nodige houvast geeft om voortvarend doch verantwoord aan de slag te gaan met het fenomeen spiegelkarperproject. Het is wel goed om te beseffen dat deze handleiding slechts summiere richtlijnen voor karperbeleid en -beheer geeft. Voor meer kaders en achtergronden van verantwoord karperbeheer verwijzen we je graag naar de onlangs verschenen “KSN visie karperbeheer binnen VisstandBeheerCommissies (VBC’s)”.
Al doende leert men. Als KSN prijzen we ons gelukkig met het feit dat de verschillende spiegelkarperprojecten de kennis en ervaring die zij in de afgelopen jaren hebben opgedaan voor deze handleiding ter beschikking hebben gesteld. Zonder hun ervaringen zouden wij deze handleiding nooit hebben kunnen presenteren. Gezien het prille stadium waarin de ontwikkeling van spiegelkarperprojecten zich bevindt, verwachten wij deze handleiding, onder meer onder invloed van de input van degenen die met een Spiegelkarperproject aan de gang zijn, eens in de zoveel tijd te moeten herzien.


Wat is eigenlijk een (S)spiegelkarperproject?
Nog voor het eerste project goed en wel liep bestond daar al verwarring over. Twee dingen liepen door elkaar. Is een spiegelkarperproject het planmatig uitzetten van spiegelkarpers om deze vissen voor uitsterven in bepaalde wateren te behoeden of behelst een spiegelkarperproject het voorafgaand aan het uitzetten fotograferen, wegen en meten van jonge spiegelkarpers om deze ingreep nauwgezet te kunnen monitoren? Om aan die begripsverwarring een eind te maken is gekozen voor de navolgende ruime definitie.
Een spiegelkarperproject is een project waarbij op grond van een gedegen inventarisatie en op planmatige basis het aandeel van het percentage spiegelkarper binnen een karperbestand wordt verhoogd door middel van uitzettingen. We onderscheiden twee typen spiegelkarperprojecten:
1. Een Spiegelkarperproject dat door middel van het - voorafgaand aan de uitzetting – fotograferen van uitgezette spiegelkarpers, deze karpers uitgebreid kan volgen = Volledige monitoring.(bv. spiegelkarperproject van de HVH)

2. Een spiegelkarperproject dat door middel van hengelvangstregistratie en het fotograferen van gevangen spiegelkarpers de uitgezette spiegelkarpers globaal kan volgen = Globale monitoring.
Het uitzetten van spiegelkarper zonder een planmatige basis en waarbij ook geen enkele georganiseerde vorm van monitoring wordt toegepast wordt door niet beschouwd als een spiegelkarperproject.
Om verdere verwarring te voorkomen spreken we over Spiegelkarperproject met een hoofdletter S als er volledige monitoring plaats vindt.
De bijpassende volledige monitoring is mogelijk vanwege het feit dat elke individuele spiegelkarper beschikt over een geheel eigen beschubbingspatroon waaraan hij z’n gehele leven te herkennen is: de vingerafdruk van de spiegelkarper. De foto’s van - de linkerflank van - uit te zetten spiegelkarpers worden in gerangschikte vorm ondergebracht in een fotoarchief, waarna zowel sport- als beroepsvissers wordt gevraagd om na terugvangst van een spiegelkarper deze te fotograferen, te meten en te wegen en de foto aan te leveren bij een meldpunt van een Spiegelkarperproject.


Hoe zijn Spiegelkarperprojecten ontstaan?

Sinds het begin van de jaren ’80 van de vorige eeuw beijveren karpervissers zich om de spiegelkarper te behouden voor het Nederlandse water. Het geval wilde namelijk dat enerzijds door kruisingen met schubkarpers en anderzijds door de beperkte teelt en levering van variabel beschubde karpertypen in Nederland, het spiegelkarperbestand hard achteruitholde. Ongeveer gelijktijdig met deze ontwikkeling gingen karpervissers zich wezenlijk interesseren voor het (natuurlijke) gedrag van de karper. Het feit dat karpervissers hun buit gewoonlijk onbeschadigd terugzetten, maakt het mogelijk dat dezelfde karper meermaals gevangen wordt.


Bovendien zorgt het feit dat het fotograferen van gevangen (grote) karpers een ingesleten gewoonte was, ervoor dat deze karpers ook als zodanig individueel herkend konden worden. Met name spiegelkarpers leenden zich uitstekend als bron van studie. Immers als relatief zeldzame en makkelijk herkenbare verschijning worden deze graag door karpervissers gefotografeerd.

De vernuftige monitoring van Spiegelkarperprojecten komt dus niet zomaar uit de lucht vallen. Geheel uniek is het identificeren en volgen van individuele dieren door middel van fotografie trouwens niet. Bekend is het fotograferen van de staartpartijen van walvissen en in de omgeving van Amsterdam loopt een monitoringsproject dat gebaseerd is op het fotograferen van het buikpatroon van de ringslang.

Door gefotografeerde spiegelkarpers uit te zetten heb je - op voorwaarde dat deze teruggevangen en gefotografeerd worden - vanaf het meest prille begin niet alleen zicht op het wel en wee van individuele vissen maar tevens controle op de effecten van deze ingreep.

Voorloper en voorbeeld van dit type projecten is het AHV Spiegelkarperproject, dat in 1998 in de Amstelboezem van start is gegaan. De belangrijkste doelstelling van dit monitoringsproject is het in kaart brengen van de verspreiding en migratie van in open boezemwater uitgezette karpers. Aldus kon gemeten worden of en in hoeverre het voor een hengelsportvereniging zinvol is om in water waar de karper in principe alle kanten op kan, en daarmee ook de verenigingsgrenzen kan overschrijden, karper uit te zetten. Het succes van dit pilotproject zette anderen aan om in dezelfde stijl in andere wateren aan de slag te gaan. In 1999 startte het Spiegelkarperproject Nieuwkoop en in 2000 zette het IJsselspiegelkarperproject z’n eerste gefotografeerde spiegelkarpers uit in de IJssel.
In 2001 was de officiele start van het spiegelkarperproject Rijnlandsboezem Noord van de HVH.
Op dit moment lopen er nu zo'n 11tal Spiegelkarperprojecten (dus met volledige monitoring) en zijn er meer in voorbereiding. Daarnaast draaien er een 3 tal projecten met globale monitoring.

Wanneer is er ruimte voor een spiegelkarperproject?

Een spiegelkarperproject behelst per definitie het uitzetten van spiegelkarpers. Het is van groot belang dat je beseft dat je met het uitzetten van vis ingrijpt in een bestaand ecosysteem. Dat kan dus ook gevolgen hebben voor het functioneren van dat ecosysteem. En daar komt bij dat door onverantwoorde uitzettingen ook de groei en conditie van karper onder druk kan komen te staan. We kennen wat dat aangaat allemaal het voorbeeld van de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw. Maar wat is nu verantwoord karperbeheer? We hanteren de volgende definitie: het ten gunste van de groei van karper en de variatie van karperbestanden benutten van de ecologische ruimte dat een water biedt, zonder dat kwetsbare en gewaardeerde ecosystemen en visgemeenschappen worden aangetast.




--------------------------------------------------------------------------------

Evaluatie spiegelkarperproject

Evaluatie HVH Spiegelkarperproject 2003

Voorwoord
Het HVH-project draait nu 3 jaar en in die 3 jaar is er nu ruim 900kg spiegelkarper uitgezet. Deze uitzettingen bestonden niet alleen maar uit Valkenswaardspiegels, maar ook duitse en franse karpers, zei het in beperkte aantallen bevolken nu onze wateren. De meeste vissen zijn uitgezet op de openbare wateren van Rijnlandsboezem. Slechts 25 spiegeltjes zijn uitgezet in de Veerplas. De projectspiegels geven een andere of extra dimensie aan het karpervissen. Waar vroeger gevist werd op de toppers van het water, gaat het nu meer om de terugvangst van een spiegeltje om te kijken wat de groei en trekgedrag van deze vissen is. We lopen nu warm voor een projectspiegel van 8 pond en je kunt ons wakker maken voor een spiegeltje die 3 pond gegroeid is in één seizoen en 30 kilometer van zijn uitzetpunt is teruggevangen.
Dit jaar kunnen er door de OVB géén Valkenswaardspiegels geleverd worden en hebben we besloten om dan ook in 2004 géén spiegeltjes uit te zetten. De duitse en franse vissen zijn lederachtige spiegels die erg lastig te herkennen zijn en een nogal saai uiterlijk hebben. Tevens willen wij zo weinig mogelijk risico nemen i.v.m. virusverspreiding. De Valkenswaardspiegel, die gelukkig nog steeds wordt geteeld, is voor ons voorlopig de enige karper die boven verdenking staat.
Het spiegelkarperproject is onderdeel van water en visstandbeheer binnen de HVH. Een behoorlijk percentage betrouwbare terugmeldingen geeft inzicht in zaken zoals draagkracht van het water, waterkwaliteit, voedsel, etc.
Het gaat dus niet alleen om het plezieren van een stelletje karpervissers, maar om de algehele visstand en waterkwaliteit wat ten goede komt aan elke visser.


1. Overzicht uitzettingen 2003

In totaal zijn er in het kader van het Spiegelkarperproject 2003, 275kg aan spiegelkarpers uitgezet. Deze vissen zijn over de volgende wateren verdeeld:
1. Noorderbuiten Spaarne
2. Mooie Nel
3. Leidse vaart

2. Terugmeldingen 2003

Het aantal terugmeldingen viel tegen, in totaal zijn er 11 terugmeldingen geweest.
2x rechterkant van de vis gefotograveerd ipv. de linkerkant
3x vis niet te herkennen als zijnde uitgezet door HVH
6x positieve herkenning

2.1 Terugmeldingsbereidheid
Het terugmeldpercentage van het HVH Spiegelkarperproject is erg laag in vergelijking met andere Spiegelkarperprojecten in Nederland. De terugmeldingsbereidheid van boezemwatervissers is wel groeiende, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat een klein (doch groeiend) groepje karpervissers voor het gros van de terugmeldingen zorgt.
De meldingsbereidheid blijkt erg geholpen bij persoonlijke contacten. Het melden staat of valt bij persoonlijke betrokkenheid. Elke terugmelding krijgt na het inscannen van de foto en het opnemen van de gegevens in ons bestand een dankbrief met daarbij de originele foto en een copie van de uitzetfoto + 2 nieuwe terugmeld kaartjes. Tevens wordt er in de brief de groei en het trekgedrag van de vis vermeld. Bijna alle karpervissers zijn thans wel op de hoogte van het bestaan van ons project, maar toch speelt het gedoe van wegen, meten (meten blijkt tegenwoordig uit te zijn) en fotograveren van een, voor (gespecialiseerde) karpervissers begrippen, kleine karper mee in het weerhouden van het terugmelden.
Voor de terugmelders organiseren wij vanaf dit jaar een speciale avond met diverse prijsuitreikingen voor de meeste terugmeldingen en de zwaarste teruggevangen projectspiegel.

2.2 terugmeldingen en overleving
Verheugend in 2003 waren de terugmeldingen van de rijenachtige spiegelkarpers uitgezet in 2001. Deze karpers waren bij uitzetting klein en vrij mager van stuk. Er zijn nog geen aanwijzingen dat de uitval onder deze karpers veel hoger ligt. Wel bleek hier dat de (iets) groter uitgezette karpers eerder gevangen worden.


3. Terugvangsten 2003

2 terugvangsten van uitzetting 2001 dichtbij uitzetpunt Binnenliede.
1 terugvangst van uitzetting 2002 dichtbij uitzetpunt mooie Nel
1 terugvangst van uitzetting 2002 in de Delft, uitzetpunt mooie Nel
1 terugvangst van uitzetting 2002 zijkanaal-F, uitzetpunt mooie Nel
1 terugvangst van uitzetting 2001 Ringvaart bij Zwanenburg, uitzetpunt was Binnenliede

4. Groei en trekgedrag

De in 2003 teruggevangen spiegels die in 2001 zijn uitgezet vertonen een groei van +/- 3pond en 8cm. per jaar.
De spiegels van uitzetting 2002 die vroeg in het jaar 2003 zijn teruggevangen op de Delft en zijkanaal-F vertonen nog nauwelijks groei, waarschijnlijk komt dit doordat in de koude periode de voedselopname en de groei stilstaat.
De spiegel van uitzetting 2002 die vlakbij het uitzetpunt mooie Nel is teruggevangen vertoont duidelijk groei, 5cm. en 2 pond in 8 maanden tijd. Deze vis is in juli gevangen.
Uit de terugmeldingen blijkt dat sommige karpers vrij dicht bij het uitzetpunt blijven en andere weer een behoorlijke treklust vertonen zoals de 2 vissen die teruggevangen zijn op de Ringvaart en zijkanaal-F.

Oproep: wij zijn als team nog niet tevreden over het aantal terugmeldingen en doen bij deze nogmaals een beroep op uw medewerking.. Foto’s van in boezemwater gevangen spiegelkarpers in een straal van 50 km rond Haarlem of die gevangen zijn op de Veerplas,kunnen per e-mail worden gezonden aan: info@hvhaarlem.nl of gratis per post naar de HVH antwoordnummer:1996, postcode: 2000WC, Spaarndamseweg 25 te Haarlem. Je krijgt altijd bericht terug.

Namens de karperwerkgroep,
P. Heeremans